België

Beter omgaan met complex trauma in de jeugdhulp

In onze projecten werken we dagelijks met kinderen die complex trauma met zich meedragen. De invloed daarvan op hun ontwikkeling, gezondheid en gedrag is bijzonder groot. Daarom versterken we onze eigen kennis en praktijken rond trauma-sensitieve zorg en bouwen we met een netwerk aan partners aan een trauma-sensitieve jeugdhulp en samenleving.

Trauma-sensitieve zorg in onze eigen projecten

Mee bouwen aan een trauma-sensitieve jeugdhulp

Bewustzijn rond complex trauma in de samenleving vergroten

De diepgaande gevolgen van complex trauma

Complex trauma komt voort uit herhaalde of langdurige traumatische ervaringen, zoals bijvoorbeeld blootstelling aan huiselijk geweld, verwaarlozing of seksueel misbruik. Als kinderen blootgesteld worden aan herhaalde traumatische ervaringen, dan verankert dat zich in hun lichaam en hersenen. Het heeft een invloed op zowat elk aspect van hun leven. Het bemoeilijkt sociale relaties, beperkt eigenwaarde en zelfvertrouwen, leidt tot leerproblemen, remt de ontwikkeling en bedreigt de fysieke gezondheid. Vooral op jonge leeftijd kan de impact van een herhaald trauma een heel leven doorwerken in gedrag en gezondheid. Zelfs tientallen jaren na de feiten kunnen overlevers nog last hebben van angsten, nachtmerries en andere psychische klachten. Door de chronische toxische stress die trauma veroorzaakt, ontstaat er bovendien een verhoogd risico op auto-immuun, hart- en vaatziekten en kanker (met een correlatie die hoger ligt dan tussen roken en longkanker).

“Een kind dat ontwikkelt, ontwikkelt samen met zijn brein en dat gaat onwaarschijnlijk snel. Om een gezond stresssysteem te ontwikkelen moet je op een gezonde manier stress tegenkomen en daarmee om kunnen gaan. Als dat stresssysteem heel vaak opnieuw en opnieuw getriggerd wordt zodat het niet tot rust kan komen, dan gaat het zich ook anders ontwikkelen en dan heeft het een heel grote invloed op ons lichaam”.

Eva Kestens, kinderpsychiater

Trauma-sensitieve zorg

We willen dat kinderen tijdens hun verblijf in de jeugdhulp kunnen herstellen van eventuele trauma's. Psychologische hulp kan daarbij helpen, maar ook gewoon doorheen het dagelijkse leven is herstel mogelijk. Daarom willen we mee bouwen aan een trauma-sensitieve jeugdhulp, waar kinderen kunnen ontwikkelen binnen consequent zorgzame relaties, waar zorgverleners hun gedrag proberen te begrijpen en er gepast op reageren.

Om die verandering te helpen realiseren, schreven we samen met expertisecentrum CELCIS een praktische gids voor jeugdhulpprofessionals, die helpt om trauma-sensitieve zorg te integreren in hun dagelijkse praktijken. Deze moet hen de tools aanreiken om voorbij gedrag te kijken, zodat eventuele trauma's de nodige aandacht krijgen. En het moet hen helpen om zodanig te reageren dat kinderen zich in het dagelijkse leven ondersteund voelen in het verwerken van moeilijke gebeurtenissen in hun leven.

Om het trauma-sensitieve ook op organisatieniveau te verankeren, is er deze gids rond organisatieontwikkeling. Hier staat de zorg om zij die zorgen centraal: luisteren naar en waken over diegenen die elke dag naast de kinderen staan. Want trauma-sensitief handelen lukt enkel als je zelf voldoende sterk in je schoenen staat.

Voor een geleide kennismaking tot trauma-sensitieve zorg kunnen geïnteresseerden terecht op deze online module.

Bijna 600 jeugdhulpprofessionals gevormd

Vanuit die basis startten we samen met zusterorganisatie van SOS Kinderdorpen uit zes Europese landen een intensief vormingstraject. Zo werden bijna 600 jeugdhulpprofessionals gevormd rond trauma-sensitieve zorg. 20 jeugdhulporganisaties volgden de workshop rond organisatie-ontwikkeling. Daarmee zetten we alvast een kleine stap richting een trauma-sensitieve jeugdhulp.

Erkenningsplek voor mensen met complex trauma

Ook de bredere omgeving rond kinderen met herhaald trauma en zelfs de samenleving in zijn geheel kan een belangrijke rol spelen in het herstelproces van complex trauma. Net daarom roept SOS Kinderdorpen samen met andere organisaties uit de jeugdhulp en trauma-experten op om een erkenningsplek te creëren voor mensen met herhaald trauma uit de kindertijd (ontdek onze Open Brief van 10/10/2021).

Een erkenningsplek bevestigt dat dit verhalen van onrecht zijn, waargebeurde en pijnlijke verhalen. Het is een plek waar overlevers naartoe kunnen en hun ervaringen een plek krijgen, waar ze ervaringen van andere overlevers kunnen ontdekken, waar ze inspiratie of zelfs concrete hulp vinden om te groeien rond hun trauma.

Samen met ervaringsdeskundigen en een netwerk aan partners

Dit alles doen we natuurlijk niet alleen, maar samen met mensen die complex trauma hebben ervaren en een netwerk aan partners. Want samen geraak je zoveel verder dan alleen. Hier ontdek je bijvoorbeeld de negen straffe stellingen van jongeren met een ervaring in de jeugdhulp. Die stellingen geven aan waarom het zo belangrijk is dat kinderen in de jeugdhulp opgroeien in een trauma-sensitieve omgeving. Ze moeten helpen om zowel op niveau van beleid als praktijk de nodige verandering in gang te zetten.

Een werk van lange adem

Een trauma-sensitieve jeugdhulp is nooit af. Wij engageren ons om samen met ervaringsdeskundigen te blijven vechten voor een jeugdhulp die luistert naar en inspeelt op de noden en verlangens van kinderen die er deel van uitmaken. Zodat op een dag alle kinderen in de jeugdhulp zich veilig, geliefd en gewaardeerd voelen op de plek waar ze groot worden.

Meer weten?

Contacteer collega Adeline Puerta, coördinator van het project via adeline.puerta@sos-kinderdorpen.be of op het nummer 02 639 09 70.

Dit projet is mede gefinancierd door het programma Rechten, Gelijkheid en Burgerschap van de Europese Unie. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze pagina ligt bij SOS Kinderdorpen en niet bij de Europese Commissie.