Families in België
11/04/2024 - Geen enkel kind zou mogen opgroeien te midden van geweld of onveiligheid. Toch worden volgens UNICEF wereldwijd 400 miljoen kinderen getroffen door oorlog en conflict(1) en moesten meer dan 43 miljoen kinderen hun thuis verlaten(2). In dit dossier ontdek je hoe we zowel in België als wereldwijd proberen veiligheid te bieden aan kinderen in deze tragische omstandigheden.
In een van onze projecten in Roemenië bieden we taalcursussen aan Oekraïense gezinnen op de vlucht om hen te helpen hun weg te vinden in het voor hen nieuwe land. © Katerina Ilievska
Het is onze missie om ervoor te zorgen dat elk kind kan opgroeien in een veilige en stabiele omgeving, met respect voor hun rechten en
omringd door zorgzame volwassenen. Wij geloven dat alle kinderen recht hebben op bescherming, in welke situatie ze zich ook bevinden, zelfs in oorlogstijd. De Internationale Conventie voor de Rechten van het Kind eist dit al 35 jaar. Des te meer omdat kinderen in gewapende conflicten een erg kwetsbare groep vormen.
Wat is het Verdrag inzake de Rechten van het Kind?Nog maar 35 jaar geleden, in 1989, nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het Verdrag inzake de Rechten van het Kind |
Kinderen die moeten (over)leven in conflictsituaties - of eraan proberen te ontsnappen - worden geconfronteerd met gevaarlijke situaties die een ernstige impact kunnen hebben op hun fysieke gezondheid. Ze lopen een groter risico om slachtoffer te worden van geweld, misbruik of uitbuiting. En ook hun mentale gezondheid kan ernstig in gevaar komen door oorlog en alles wat daarbij komt kijken.
Pernille Hansen, psycholoog en adviseur mentale gezondheid en psychosociale ondersteuning bij SOS Kinderdorpen, legt uit: "In tijden van oorlog hebben in de eerste plaats angst en stress een grote invloed op de mentale gezondheid van kinderen. De dagelijkse bedreigingen, verstoringen van hun leven, gevoelens van verdriet en pijn door het verlies van familie, de onzekerheid over hun toekomst… dat is veel om te dragen voor kinderen(3)."
Deze kinderen lopen ook meer kans om hun ouders of familie te verliezen, door overlijden of omdat ze in de chaos van elkaar gescheiden raakten. Of om getuige of zelfs slachtoffer te zijn van ernstige vormen van geweld. Zo’n gebeurtenissen kunnen een trauma veroorzaken dat hun ontwikkeling, gedrag en gezondheid kan beïnvloeden.
© Katerina Ilievska
"De eerste en meest effectieve manier om mensen in noodsituaties te ondersteunen is psychologische eerste hulp", zegt Pernille. Concreet betekent dit: kijken, luisteren en verbinden. Pernille: "De hulpverlener leert daarbij om ‘normale’ reacties op abnormale gebeurtenissen te herkennen. En vervolgens helpt de hulpverlener hen om met die reacties om te gaan. Ze kennen ook de alarmsignalen, die erop wijzen dat mensen nood hebben aan gespecialiseerde psychologische hulp. Als mensen eenmaal in een rustigere situatie zijn en beginnen te herstellen van de noodsituatie, dan kan je beginnen toewerken naar verwerking en herstel. Zodat die traumatische ervaringen en verlieservaringen beetje bij beetje verwerkt kunnen worden(4).”
Dit soort steun aan kinderen en families die te maken hebben met trauma's is erg belangrijk in conflictgebieden zoals Oekraïne. Maar niet alleen daar: deze trauma-expertise is ook van onschatbare waarde hier, in onze Belgische projecten, waar we kinderen en jongeren steunen die naar ons land zijn gekomen op zoek naar veiligheid.
Sommigen kwamen naar ons met (een deel van) hun familie, anderen alleen. De meesten van hen hebben moeilijke gebeurtenissen meegemaakt voor, tijdens en zelfs na hun aankomst. Allemaal hebben ze een veilige, warme en stabiele plek nodig om tot rust te komen. Met de juiste hulp en omkadering kunnen ze van daaruit groeien rond hun trauma’s en hun ontwikkeling verder zetten.
Dit is wat we sinds 2016 doen in ons opvanghuis Hejmo, vlakbij Leuven. We vangen er een tiental niet-begeleide minderjarige vluchtelingen op. Sommigen van hen komen uit conflictgebieden. Onze begeleiders zorgen voor een warme omgeving en bieden zorg en
veiligheid. Trauma-sensitieve zorg is daarbij één van onze focuspunten, want we weten hoe groot de invloed is van traumatische ervaringen op de ontwikkeling. Daarom is het onze ambitie om onze voltallige teams op te leiden rond trauma-sensitieve zorg (pedagogische én andere medewerkers) en die opleidingen ook aan te bieden aan andere jeugdhulporganisaties.
We hebben de laatste twee jaar ook drie vestigingen van ons project ‘Hejmo Plus’ geopend; waarbij we jonge vluchtelingen tussen 16 en 18 jaar begeleiden bij het opbouwen van hun nieuwe leven in België. "De één-op-één relatie met hun begeleider is daarbij heel belangrijk”, klinkt het bij Sara Bekaert, coördinator van het project. “In die relatie vinden de jongeren veiligheid en warmte. Dat hebben ze nodig om te
herstellen van hun trauma’s. Van daaruit helpen we hen in hun zoektocht naar emotionele en fysieke veiligheid.” We ondersteunen hen ook voorzichtig bij het opbouwen van hun sociale netwerk en bereiden hen voor op een zelfstandig leven: leren koken, een budget beheren, voor zichzelf zorgen… alles op maat van wat zij nu net nodig hebben.
Tekening van een kind uit OekraÏne : “Je thuis is waar je die kan vinden.” © Katerina Ilievska
Van september 2022 tot maart 2024 organiseerden we ook een kindvriendelijke ruimte in Kessel-Lo voor Oekraïense kinderen. Met als doel om een kleine groep jonge kinderen elke week een zorgeloze, ontwikkelingsgerichte speelsessie te bieden. Die worden georganiseerd door onze vaste begeleiders, die ook waakzaam zijn voor tekenen van trauma. De kinderen vinden zo een veilige, warme en stabiele omgeving: omstandigheden die cruciaal zijn om hun ontwikkeling verder te kunnen zetten, ondanks de oorlog in hun land. Want die zette hun leven van de ene op de andere dag op zijn kop.
Op dit moment werken we naast onze kindvriendelijke ruimte in Leuven ook volop aan de opening van een nieuwe kindvriendelijke ruimte in een asielcentrum in Brussel. We hopen deze kinderen binnenkort een bubbel van rust te kunnen bieden waarin ze gewoon kind kunnen zijn.
© Lydia Mantler
In Oostenrijk organiseerden onze teams een kindvriendelijke ruimte waar Oekraïense kinderen plezier kunnen maken, vaardigheden ontwikkelen en hulp krijgen bij hun huiswerk... Ondertussen kunnen hun ouders of familie hun verhaal kwijt en kunnen ze rekenen op psychosociale of andere ondersteuning.
Met ‘Stampen voor Vrede’ geeft SOS Kinderdorpen samen met jongerenzender Ketnet aan kinderen en jongeren in Vlaanderen een platform om op te komen voor de rechten van alle andere kinderen die leven in oorlogs- en gewapende conflictgebieden. Door met de voeten te stampen op de grond, kunnen kinderen zich uiten, weten ze zich gehoord en komen ze op voor wat ook hun rechten zijn. Ze vestigen de aandacht op de verwoestende impact van gewapende conflicten op kinderen wereldwijd en roepen op tot actie om de veiligheid van elk kind te waarborgen, in lijn met de fundamentele kinderrechten.
De campagne voor en door kinderen, start eind maart 2024 en loopt tot 20 november. Dan is het Wereldkinderdag en wordt er bij de Verenigde Naties de vijfendertigste verjaardag van het Kinderrechtenverdrag gevierd. Een aanleiding om wereldleiders door kinderen te laten aanspreken op hun verantwoordelijkheid om kinderen veilig te laten opgroeien.
Conflict Oost-Congo: onze teams ter plaatse nemen de situatie serieusJe hoorde er misschien al over praten in de media: het oosten van de Democratische Republiek Congo wordt opnieuw geteisterd door gevechten tussen het Congolese leger en de rebellengroep M23. Volgens de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties zijn de afgelopen twee jaar meer dan 1,3 miljoen Congolezen gevlucht voor het geweld in de regio(5). Onze teams ter plekke organiseren er familieversterkende programma’s voor families in moeilijkheden en houden de ontwikkeling van de situatie nauwlettend in de gaten: "In sommige regio's zet de onveiligheid de bevolking aan tot het organiseren van vredesdemonstraties, die soms leiden tot schermutselingen met de politie", leggen de teams van SOS Kinderdorpen in DR Congo uit. "Deze situaties kunnen onze activiteiten in de gemeenschappen destabiliseren. Daarom hebben we onze veiligheidsevaluaties in het gebied versterkt.” “De conflicten hebben wel een impact op de economische situatie van de deelnemende families”, leggen onze collega’s uit. “Ze worden geconfronteerd met hoge inflatie, voeding en grondstoffen worden duurder.” Onze teams zullen extra ondersteuning bieden aan families die het meest getroffen worden. |
(1) Bron: UNICEF. (2023, november 20). “Children live in a world that is increasingly hostile to their rights”. UNICEF Latin America
and the Caribbean. https://www.unicef.org/lac/en/press-releases/children-live-world-increasingly-hostile-their-rights
(2) Bron: UNICEF. (2023, juni 13). Number of displaced children reaches new high of 43.3 million. UNICEF.
https://www.unicef.org/press-releases/number-displaced-children-reaches-new-high-433-million
(3) & (4) Bron: Miller, R. (2023, october 5). Mental health: strategies to support people amidst war, conflict and natural disasters - Q&A with Pernille Hansen, PhD, Psychologist and MHPSS Advisor. SOS Children’s Villages.
(5) Bron: Organisation des Nations Unies. (2024, maart 26). RDC : 1,3 million de personnes déplacées par les violences dans l’Est. Organisation des Nations Unies. https://news.un.org/fr/story/2024/03/1144351
Steun ons en help kinderen in nood!