The Mind Game - intieme docu over de psychologische druk bij jonge vluchtelingen

Het wordt ‘de game’ genoemd: de levensgevaarlijke reis die vele onbegeleide minderjarigen afleggen op zoek naar bescherming in West-Europa. Voor Sajid Khan Nasiri begon de game op zijn veertiende, toen hij in zijn eentje vluchtte uit Afghanistan. Na een reis van twee jaar, vol gevaar en ontberingen die hij gedetailleerd vastlegde met zijn telefooncamera, arriveert hij in België. Daar begint een heel nieuwe worsteling: The Mind Game. Hoe ga je als kind om met de enorme mentale druk van de reis, met wantrouwende autoriteiten en eens in België, de strijd om erkend te worden als vluchteling.

In de kleinschalige wooneenheid Hejmo Plus krijgen 14 jongeren de kans om zich te ontwikkelen om autonoom verder te kunnen met hun leven (in Wilsele, op Keizersberg en in Herent). En binnenkort zal SOS Kinderdorpen de eerste Vlaamse gezinshuizen voor Niet Begeleide Buitenlandse Minderjarigen openen.

“Mensen onderschatten de trauma’s die jonge vluchtelingen oplopen voor, tijdens en na hun vlucht,” zegt SK. “Wat je allemaal meemaakt, stapelt zich op in je hoofd en in je systeem. Je laat je land en familie achter, dat op zich is verschrikkelijk en kan je bezwaarlijk een vrije keuze noemen. Je vlucht voor je leven. Onderweg maak je vrienden en die verlies je. Het is meer dan een constant rouwproces, het is traumatisch op vele vlakken.” Of het evident is om dan hier in een recordtempo een nieuw leven op te bouwen? “Hoegenaamd niet. Het leven bestaat vooral uit wachten vooraleer je het statuut van vluchteling krijgt. Ik heb bijna een jaar op mijn bed gelegen. Ik was heel ongelukkig. Mijn leeftijd werd in vraag gesteld - was ik wel degelijk jonger dan 18 en had ik volgens de overheid recht op onderwijs - en dat was pijnlijk, want ik wilde zo graag naar school.”

“Het lange wachten op beslissingen in procedures brengt - los van de trauma’s die ze met zich meedragen - groot lijden met zich mee voor de jongeren,” zegt Katrien Goossens, directeur bij Hejmo. “In bredere zin ook voor het hele team, trouwens. Wanneer er eindelijk een beslissing valt, voelen we opluchting, krijgen we kippenvel en vloeien de tranen. Op zo’n moment besef je hoezeer deze jongens onder je huid kruipen en hoe intens je met hen meeleeft.”

De beslissing markeert een grote ommekeer. Jongeren lijken dan pas echt thuis te komen. “Ze nemen goede voornemens zoals ‘ik stop met roken’ en hun toekomstdromen krijgen vorm, zoals ‘ik wil later twee kindjes’. Het is ook een moment waarop jongeren hun dankbaarheid tonen aan het team. Ze omschrijven Hejmo als een ‘thuis’. Tegelijkertijd brengt het extra stress mee voor de jongeren die al langer wachten op nieuws over hun procedure. Voor hen is het collectief hopen op positief nieuws.

SK breekt een lans voor meer aandacht voor de vergeten doelgroep waar hij deel van uitmaakt. Hij pleit voor dialoog en de ontsluiting van zijn verhaal en dat van anderen. “Mensen weten niet wat we doormaken en handelen vaak uit onwetendheid. Ik had het geluk dat iemand me hier onder de vleugels nam. Ik noem hem Uncle Belgium. De man en zijn gezin werden stapje voor stapje familie en leerden me gaandeweg België en de gebruiken hier kennen. Mijn dankbaarheid voor de man en zijn gezin is zo groot.” SK heeft een even sterk als voor de hand liggende boodschap voor de maatschappij. “Als we elkaar leren kennen, kan er begrip ontstaan. Enkel via begrip, kunnen we samen de wereld een beetje beter maken.”

Lees meer over de opvangprojecten voor Niet Begeleide Buitenlandse Minderjarigen van SOS Kinderdorpen België